Zaburzenia procesów poznawczych, obejmujące problemy z pamięcią, zdolnością uczenia się oraz myśleniem, są coraz częściej diagnozowane wśród dzieci i młodzieży. Procesy poznawcze są kluczowe dla codziennego funkcjonowania oraz sukcesów edukacyjnych, dlatego ich zaburzenia mogą znacząco wpływać na jakość życia młodych ludzi.
Zaburzenia procesów poznawczych – objawy
Dzieci i młodzież z zaburzeniami procesów poznawczych mogą wykazywać różne objawy, które mogą być zauważone przez rodziców, nauczycieli oraz specjalistów. Mogą to być problemy z pamięcią w postaci trudności w zapamiętywaniu informacji, zapominania o potrzebie wykonania zadania, czy słabej pamięci krótkotrwałej. Warto również zwrócić uwagę na pojawiające się trudności w uczeniu się. Mogą przybrać formę wolniejszego tempa przyswajania nowych informacji, problemów ze rozumieniem instrukcji, czy niskiej wydajności w nauce. O występowaniu zaburzeń procesów poznawczych mogą świadczyć także zakłócenia w myśleniu, takie jak problemy z koncentracją, trudności w planowaniu i organizowaniu działań, słabe umiejętności rozwiązywania problemów.
Objawy te muszą się powtarzać regularnie, abyśmy mogli mówić o zaburzeniu procesów poznawczych. Gdy dziecko ma problem z daną dziedziną, a w innych radzi sobie dobrze – nie należy mieć obaw. Problem pojawia się wtedy, gdy nawet w prostych sytuacjach, dziecko przejawia brak zrozumienia tematu lub nagminnie zapomina o podstawowych czynnościach czy obowiązkach.
Zaburzenia procesów poznawczych – przyczyny
Zaburzenia te mogą mieć wiele różnych przyczyn. Mogą mieć one swoje źródło w genetyce, czyli wrodzonych predyspozycjach do zaburzeń poznawczych, które mogą być dziedziczone od rodziców. Zaburzenia procesów poznawczych mogą być również następstwem problemów neurologicznych, tj. uszkodzenia mózgu, wynikającego na przykład z urazów głowy lub wypadków mechanicznych. Szukając przyczyn warto również wziąć pod uwagę zaburzenia rozwojowe – schorzenia takie jak ADHD, autyzm, czy dysleksja często wiążą się z zaburzeniami procesów poznawczych. Nie mniej ważny jest wpływ środowisko. Niekorzystne warunki środowiskowe, takie jak ubóstwo, niedożywienie, brak stymulacji intelektualnej.
Na wiele z tych przyczyn nie mamy wpływu. Jednak możemy pomóc dziecku w dogonieniu rówieśników – okazywanie wsparcia w przezwyciężaniu trudności jest bardzo ważne w procesie podnoszenia samooceny dziecka.
Skutki zaburzeń procesów poznawczych
Zaburzenia procesów poznawczych mogą prowadzić do wielu negatywnych skutków, zarówno w krótkiej, jak i długiej perspektywie. Dzieci mogą mieć trudności z osiąganiem sukcesów w nauce, co może prowadzić do frustracji, niskiej samooceny i wycofania się z nauki. Pojawiają się również trudności społeczne: problemy z koncentracją i pamięcią mogą wpływać na zdolność do utrzymywania relacji z rówieśnikami, co może prowadzić do izolacji społecznej. Efektem zaburzeń procesów poznawczych mogą być także zaburzenia emocjonalne w postaci lęku, depresji oraz problemów z zachowaniem.
Warto zaznaczyć, że dziecko nie jest świadome przyczyn swoich problemów. Jedynie widzi i odczuwa negatywne skutki, trudne emocje. Kluczowe jest stworzenie bezpiecznej strefy, w której dziecko ma możliwość pracy nad swoimi zaburzeniami.
Jak pomóc dzieciom z zaburzeniami procesów poznawczych?
Wsparcie dla dzieci z zaburzeniami procesów poznawczych powinno być wieloaspektowe i dostosowane do indywidualnych potrzeb. Wyróżniamy kilka strategii wspierających rozwój poznawczy. Pierwszą jest terapia psychologiczna, która może pomóc dziecku w rozwijaniu strategii radzenia sobie z trudnościami poznawczymi oraz w poprawie umiejętności organizacyjnych. Skuteczna może okazać się również edukacja specjalna, czyli dostosowane programy edukacyjne, indywidualne plany nauczania oraz wsparcie nauczycieli specjalnych, które mogą znacząco poprawić wyniki edukacyjne dzieci z zaburzeniami poznawczymi. Ważna jest również stymulacja intelektualna w postaci angażowania dzieci w różnorodne aktywności, takie jak gry logiczne, czytanie, czy aktywności artystyczne. Wreszcie nieocenione wsparcie rodzinne. Edukacja rodziców na temat zaburzeń poznawczych oraz wspólne działania wspierające rozwój dziecka są kluczowe dla skutecznej interwencji.
Zaburzenia procesów poznawczych wśród dzieci i młodzieży to poważny problem, który wymaga zrozumienia, wsparcia oraz podejmowania odpowiednich interwencji. Wczesne rozpoznanie objawów oraz zastosowanie zróżnicowanych strategii terapeutycznych może znacząco poprawić jakość życia młodych ludzi oraz umożliwić im pełne wykorzystanie swojego potencjału. Współpraca rodziców, nauczycieli oraz specjalistów jest kluczowa w tworzeniu środowiska sprzyjającego rozwojowi poznawczemu dzieci. Ważne jest odpowiednie wpieranie dziecka i cierpliwość w procesie wyrównywania zaburzeń.
