Oficjalnie na cukrzycę choruje 3mln Polaków. Natomiast przypuszczamy, że liczba chorych jest zdecydowanie większa. Cukrzyca jako choroba nie dająca nawet w zaawansowanym stadium objawów klinicznych jest bardzo często schorzeniem nierozpoznawanym – mówi dr n. med. Radosław Gutherc, diabetolog, internista, lekarz Podstawowej Opieki Zdrowotnej z Centrum Medycznego Scanmed we Wrocławiu.
Jak wielu Polaków choruje na cukrzycę?
Oficjalnie jest to ok. 3 mln Pacjentów. Natomiast przypuszczamy, że liczba chorych jest zdecydowanie większa, z uwagi na to, że cukrzyca jako choroba nie dająca nawet w zaawansowanym stadium objawów klinicznych jest bardzo często schorzeniem nierozpoznawanym.
Czym jest cukrzyca?
Powszechnie choć niesłusznie, jest to choroba postrzegana jako stan związany tylko z podwyższonym poziomem glukozy w organizmie. W rzeczywistości dochodzi do szeregu rozmaitych zaburzeń metabolizmu, skutkujących złożonymi konsekwencjami.
Tak więc cukrzyca jest chorobą powodującą bardzo wiele powikłań i to właśnie one są główną komplikacją w leczeniu tego schorzenia.
Problemem jest nie tyle sam podniesiony poziom cukru, co konsekwencje w postaci powikłań narządowych. Przede wszystkim w zakresie układu sercowo-naczyniowego, ale też powikłań nerkowych, neurologicznych czy uszkodzenia narządu wzroku.
Z tego właśnie powodu tak ważne jest wczesne rozpoznanie cukrzycy, głównie w celu uniknięcia powikłań.
Jakie są przyczyny tej choroby?
Podstawową przyczyną cukrzycy jest nieprawidłowa przemiana metaboliczna węglowodanów (cukrów) w organizmie, na ogół spowodowana obniżeniem wrażliwości organizmu na insulinę. Nieco rzadziej przyczyną może być upośledzenie funkcji wydzielniczej trzustki, narządu który produkuje insulinę – hormon niezbędny w regulacji metabolizmu cukrów. Gdy trzustka produkuje go zbyt mało lub nie produkuje w ogóle, jest to wstęp do rozwoju choroby.
Jakie są pierwsze objawy cukrzycy? Na co Pacjent powinien zwrócić uwagę?
Na pewno jednym z podstawowych objawów jest zmiana rytmu dobowego funkcjonowania, poczucie wzmożonego zmęczenia, osłabienia, czy też spadku kondycji fizycznej. Czasem pojawia się zwiększone pragnienie i duże wydalanie moczu. Należy jednak pamiętać, iż powyższe objawy nie zawsze występują, nawet w zaawansowanej fazie choroby. Część Pacjentów, zgłaszających się do lekarza z cukrzycą nie podaje żadnych objawów. Dlatego też poza samoobserwacją, ważne są regularne badania profilaktyczne nawet, gdy nasze samopoczucie nie uległo pogorszeniu.
Jakie są rodzaje cukrzycy?
Podziałów na rodzaje cukrzycy jest kilka. Najczęściej jednak stosujemy ten na cukrzycę typu 1 i cukrzycę typu 2. Cukrzyca typu 1, jako choroba insulinozależna związana z niedoborem insuliny i cukrzyca typu 2, gdzie nie mamy niedoboru insuliny, natomiast działanie metaboliczne insuliny się zmienia i pomimo wysokiej wartości dochodzi do wzrostu jej poziomu we krwi.
Jest to oczywiście podział dość uproszczony, istnieją jeszcze inne formy, np. cukrzyca ciążowa. Faktem jest jednak to, iż cukrzyca typu 2 jest najczęściej występującą formą choroby.
Czy są choroby, schorzenia które zwiększają ryzyko wystąpienia cukrzycy?
Ryzyko wystąpienia cukrzycy jest większe u Pacjentów z chorobami trzustki, wątroby, ze schorzeniami nerkowymi, chorobami układu moczowego, a także u Pacjentów otyłych. I to Ci pacjenci wymagają częstszej kontroli stanu zdrowia.
Jak wygląda leczenie cukrzycy? Czy poza farmakoterapią należy zmienić dietę, styl życia?
W każdym przypadku ważna jest zmiana stylu życia. Bowiem, nawet przy zastosowaniu farmakoterapii nie jesteśmy w stanie dobrze wyrównać i kontrolować poziomu cukru we krwi, jeśli Pacjent nie stosuje się do zaleceń dietetycznych i nie jest w stanie zmienić swoich nawyków. Mówiąc krótko, żadne leki nie zastąpią nam postępowania niefarmakologicznego pod postacią zmiany diety. Nie należy zapominać o regularnej, najlepiej codziennej aktywności fizycznej.
Generalnie w większości przypadków stosujemy farmakoterapię. Natomiast sam wybór metody leczenia zawsze ustalany jest indywidualnie – każdy Pacjent jest inny.
U wielu osób musimy więc uwzględnić przeciwwskazania do stosowania niektórych leków, ocenić ogólny stan zdrowia Pacjenta jak i szereg innych czynników czyli wszystko to co może wpływać na skuteczność zastosowanej terapii.
Jak wygląda profilaktyka cukrzycy?
Profilaktyka obejmuje kontrolne wykonywanie badań laboratoryjnych, ogólne badanie moczu, oznaczenie poziomu cukru na czczo w surowicy krwi, morfologię, parametry nerkowe, poziom elektrolitów i hormonu TSH. Takie badania powinniśmy wykonywać min. raz do roku.
Zakładamy, że badamy się wszyscy, nawet gdy czujemy się dobrze i uważamy, że nie chorujemy. Nie zmienia to faktu, że w takiej sytuacji powinniśmy regularnie wykonywać badania profilaktyczne.
Do jakich powikłań może doprowadzić nieleczona cukrzyca?
Największym problemem, jeśli chodzi o powikłania cukrzycy, są choroby układu sercowo-naczyniowego, bowiem ci chorzynajczęściej umierają wskutek powikłań sercowych.
Dlatego też leczenie cukrzycy to nie tylko wyrównanie poziomu glikemii. Zdecydowana większość Pacjentów z cukrzycą ma również zaburzenia gospodarki tłuszczowej, duża część cierpi także z powodu nadciśnienia tętniczego. Z tego powodu leczenie powinno w równym stopniu uwzględniać pozostałe cele – kontrolęnadciśnienia tętniczego oraz osiągnięcie docelowych, niskichwartości cholesterolu. Jest to równie ważne, co obniżenie poziomu cukru.
Jak powinna wyglądać Profilaktyka w wieku 40+ nie tylko pod względem cukrzycy? Jakie badania powinniśmy wykonywać i jak często?
Jeśli chodzi o częstość wykonywania badań profilaktycznych to powinna ona uwzględniać indywidualny przypadek Pacjenta i szereg innych czynników. Często Pacjent w wieku 40+ ma wcześniej rozpoznane schorzenia, wdrożone leczenie, które mają wpływ na ustalenie częstotliwości i zakresu badań.
Na pewno w tej grupie wiekowej, oprócz profilaktyki cukrzycy, priorytetem powinna być profilaktyka chorób nowotworowych.
Do takich badań zaliczamy USG jamy brzusznej, RTG klatki piersiowej, badanie PSA w przypadku mężczyzn, a u kobiet konsultację ginekologiczną wraz z cytologią i mammografią.
Dodatkowo warto zadbać o profilaktykę chorób układu sercowo-naczyniowego, wspomnianą przy okazji cukrzycy. Każdy Pacjent powyżej 40 roku życia powinien mierzyć ciśnienie i wykonać badanie EKG u lekarza POZ, a dalej, jeśli będzie takie wskazanie – udać się na konsultację do kardiologa.
Dobrym początkiem profilaktyki 40+ będzie wykonanie bezpłatnego pakietu badań diagnostycznych Profilaktyka 40 PLUS, który można wykonać w Centrach Medycznych Scanmed.
Dr n. med. Radosław Gutherc jest Absolwentem Akademii Medycznej we Wrocławiu.
W 2015 r. uzyskał tytuł doktora nauk medycznych na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu.
Od 2015 r. specjalizuje się w z choróbach wewnętrznych oraz diabetologii.
Od 2017 r. związany z Poradnią Diabetologiczną przy Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym we Wrocławiu.
Członek Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego.
Dr Gutherc na co dzień konsultuje Pacjentów w Centrum Medycznym Scanmed we Wrocławiu.
