Przemoc rówieśnicza oraz cyberprzemoc są coraz częstszymi problemami wśród dzieci i młodzieży, które wywołują poważne konsekwencje dla zdrowia psychicznego i fizycznego. Chęć wyróżnienia siebie, zaimponowania innym czy poczucie bezkarności to główne powody, które prowadzą do przemocy. Wbrew pozorom, hierarchia wśród dzieci jest bardzo ważna i powoduje chęć rywalizacji na wielu płaszczyznach. Czasami, świadomie lub nie, przemoc jest stosowana, aby kogoś zdyskredytować lub pokazać swoją wyższość– często nie zdając sobie sprawy z tego, że robi się coś nieodpowiedniego.
Przemoc rówieśnicza
Przemoc rówieśnicza to wszelkie formy agresji, które występują między rówieśnikami, często w środowisku szkolnym. Może przybierać różne formy, w tym:
- fizyczną: bicie, popychanie, kopanie
- werbalną: wyśmiewanie, obrażanie, grożenie
- społeczną: wykluczanie z grupy, rozprzestrzenianie plotek
Takie działania mogą prowadzić do poważnych konsekwencji, takich jak obniżone poczucie własnej wartości, problemy z nauką, a w skrajnych przypadkach depresja i myśli samobójcze. Niestety, zachowania agresywne wśród dzieci i młodzieży są coraz częstsze.
Cyberprzemoc
Cyberprzemoc, czyli przemoc psychiczna, która jest wykonywana za pośrednictwem technologii informacyjnych i komunikacyjnych, takich jak media społecznościowe, komunikatory czy gry online, jest równie niebezpieczna. Może obejmować:
- hejtowanie: publikowanie obraźliwych komentarzy i postów.
- nękanie: wysyłanie niechcianych, agresywnych wiadomości.
- ośmieszanie: publikowanie kompromitujących zdjęć lub filmów.
Cyberprzemoc może być trudniejsza do wykrycia niż tradycyjna przemoc rówieśnicza, ale jej efekty są równie poważne. Dzieci i młodzież narażone na cyberprzemoc mogą doświadczać lęku, depresji oraz poczucia izolacji. Z uwagi na to, że dzieci coraz więcej czasu spędzają online, działania na tym polu mogą być nawet bardziej dotkliwe niż przemoc fizyczna. Obelgi pod swoim adresem w sieci lub upublicznianie poniżających materiałów, mogą bardzo odbić się na psychice młodej osoby, która może stracić pewność siebie oraz znacząco obniżyć poczucie własnej wartości.
Przyczyny przemocy rówieśniczej i cyberprzemocy
Przyczyny tych form przemocy są złożone i mogą obejmować:
- problemy rodzinne: brak wsparcia emocjonalnego w domu
- problemy w szkole: brak skutecznych programów przeciwdziałania przemocy
- wpływ mediów: promowanie agresywnych zachowań w mediach społecznościowych
- niska samoocena: dzieci i młodzież mogą używać przemocy, aby poczuć się lepiej lub zyskać akceptację rówieśników
Brak krytycznego myślenia oraz ślepe podążanie za grupą lub złymi wzorcami może mieć bardzo destrukcyjny wpływ na dzieci i młodzież.
Konsekwencje przemocy rówieśniczej i cyberprzemocy
Niezależnie od formy, przemoc rówieśnicza i cyberprzemoc mogą prowadzić do długotrwałych problemów:
- psychicznych: u ofiar przemocy może ona prowadzić do lęków, depresji, a w skrajnych przypadkach nawet PTSD (zespół stresu pourazowego). Wśród agresorów może ona utrwalać złe wzorce zachowań i może to prowadzić do zaburzeń postrzegania dobra i zła.
- społecznych: u ofiar przemocy może dochodzić do trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji. Agresorzy zaś mogą mieć predyspozycję do wplątywania się w nieodpowiednie towarzystwo.
- szkolnych: spadek wyników w nauce, absencje, rezygnacja ze szkoły
Stosowanie przemocy ma swoje konsekwencje, niezależnie od tego czy jest ona fizyczna, psychiczna czy internetowa. Dotyka ona zarówno dzieci, które są poszkodowane jak i samych młodocianych oprawców. Pomocy należy udzielić jednej i drugiej stronie, gdyż bagaż emocjonalny może znacząco wpłynąć na ich życia.
Przemoc rówieśnicza i cyberprzemoc – jak im przeciwdziałać?
Skuteczne przeciwdziałanie tym formom przemocy wymaga wieloaspektowego podejścia. Bardzo ważna jest edukacja – informowanie dzieci, młodzieży, rodziców i nauczycieli o problemie i jego konsekwencjach. Koniecznie trzeba dostosować przekaz do grupy odbiorców, nie bagatelizując żadnej z form przemocy. Konieczna jest również edukacja na temat tego, w jaki sposób ofiara może zgłosić się po pomoc. Placówka edukacyjna (przedszkole, szkoła) powinnawdrożyć i egzekwować zasady przeciwdziałania występowaniu przemocy. Kluczowe jest również wsparcie psychologiczne – dzieci, młodzież, ale również rodzice powinni mieć możliwość skorzystania z porad psychologicznych dla ofiar i sprawców przemocy. Na koniec należy wziąć pod uwagę możliwości technologiczne. Rozwój narzędzi do monitorowania i zgłaszania cyberprzemocy pozwoli szybciej i skuteczniej reagować na tego rodzaju zachowania, a także im przeciwdziałać.
Przemoc rówieśnicza i cyberprzemoc to poważne problemy, które wymagają natychmiastowej uwagi i działań. Jest to dzisiaj szczególnie ważne ze względu na otwarty dostęp do dowolnych treści jest na wyciągnięcie ręki. Dzieci mogą brać zły przykład z mediów społecznościowych i na wzór „patocelebrytów” dokonywać aktów przemocy na swoich rówieśnikach. Współpraca rodziców, nauczycieli i specjalistów od psychologii, a także wykorzystanie możliwości technologicznych są kluczowe w tworzeniu bezpiecznego środowiska dla dzieci i młodzieży. Edukacja i wsparcie psychologiczne mogą znacząco wpłynąć na redukcję występowania a także niwelację skutków przemocy rówieśniczej oraz cyberprzemocy, poprawiając jakość życia młodych ludzi.
